Yaylaönü Köyü Tarihi
Ömrünü Yaylaönü köyünde geçiren, burada elli yıl imamlık yapan, çevrede alim kişiliği ile tanınan ve yüz yaşının üzerinde iken vefat eden, Feyizoğullarından Hacı Mehmet Efendi’nin notlarından alınan bilgiye göre köy halkının kökeni Orta Asya Türkleri’ne dayanır. Köylüler temelde aynı akrabadan oluşmuştur. Ona göre köy halkı padişahlık zamanlarında Maraş’a yerleşmiş ve kesin olarak bilinmeyen bir süre burada kalmıştır. Burada ölümcül ve bulaşıcı bir hastalığa yakalanan halk, çareyi yeni bir yurt arayışında bulur. Bu amaçla Maraş’tan göç eder ve o zaman Sürmene’ye bağlı olan Uzuntarla köyüne gelerek yerleşirler. Bir asıra yakın bir süre Uzuntarla köyünde kalan halk bölgeyi de keşfetmiştir artık. Nüfuslarının çoğalmasıyla yine yeni bir vatana ihtiyaç duymuşlar. Özellikle yaz aylarını serin geçirebilecekleri yer aramış ve bugünkü Yaylaönü’ne (o zamanki adıyla Haros) gelip yerleşmişler. Uzuntarla’dan gelerek köyü ilk kuran kişiler olarak Mahmutoğulları’ndan İbrahim Ağa ve Ali Ağa isimli iki kardeşin adı geçer. 591 yıl önce Uzuntarla’dan göçerek kurdukları Yaylaönü (Haros) köyünde tek geçim kaynakları hayvancılık olmuş. Aradan geçen zaman dilimi içerisinde nüfusu artan köy halkı yerleşim alanlarının darlığı ve geçim şartlarının yetersizliği gibi nedenlerle buradan da başka yerlere göçler vermiştir. 1754 yılında Sadullah oğullarına mensup 11 hane Bayburt’a bağlı Abrans köyüne göç ettiler. O zaman göç eden bu 11 hane bu gün yüz haneyi aşmış durumdadır. Yine coğrafi şartlar nedeniyle halk devamlı arayış içerisinde olmuş ve 1832 yılında Abdi Ağa ve Ali Ağa isimli aile reisleri Bayburt’ a göçerek Kozlu(Kırtasor) köyünü kurmuşlardır. Bu köyde tamamı Yaylaönü kökenli 65 hane yaşamaktadır. Aralarında başka halk da bulunmamaktadır. Bu günkü adıyla Şekersu köyü de Yaylaönü köyünden ayrılmış bir köydür. 1327 tarihinde bu köy Harosmeğa Sakarsu mührü ile yönetiliyordu. Dönemin Haros köyü muhtarlığı Şekersu köyünü ayırma kararı aldı. Nedeni ise; O dönemde halktan arazi ve canlı hayvan vergisi toplanıyordu. Köylerle ilgili resmi işlemler Sürmene’de yapıldığından işlemler için sık sık Sürmene’ye gitmek gerekiyordu. Dönemin muhtarı Ahmet oğlu Mehmet Toprak bu sıkıntıdan kurtulmak için Şekersu köyü ile ayrılma kararı alması imiş. Kuruluşu itibariyle Haros olarak bilinen köy 1957 yılında şimdiki adı olan Yaylaönü adını almıştır.
COĞRAFİ KONUMU
a)Komşu Köyler:
Köy ilçemizin en yüksek köylerindendir. Yaylaönü köyünün kuzeyinde Uzungül, güneyinde Şekersu yaylası, doğusunda Çayıroba köyü ve batısında Karaçam beldesi bulunur. Köyün % 40 meyilli sarp bir arazi üzerinde ve dağınık bir şekilde kümelenen evleri köy evinden ziyade yayla evi özellikleri taşır. Evlerin etrafı çayırlarla çevrilidir ve adeta bir yayla yerleşimini andırır. Köy seksen haneden oluşur. Ancak köyde sürekli ikamet eden aile sayısı otuz civarındadır. İmara ve plana uygun olmayan köyümüzün beş mahallesi vardır
b)Merkeze Uzaklığı:
Yaylaönü köyü Çaykara’nın 28 km, Uzungöl’ün 8 km güney batısında ve deniz seviyesinden 1800 m yükseklikte kurulmuş bir dağ köyüdür
c)Merkeze Göre Konumu:
Yaylaönü köyü Çaykara’nın güneyinde, Uzungöl’ün güney bölgesindeki bir vadide konuşlanmıştır.
KÖYÜN BELİRGİN ÖZELLİĞİ:
Çetin yaşam şartları bir dağ köyü olması itibariyle kısmen dışa kapalı olan Yaylaönü köylülerini birlik ve beraberliğe sevk etmiştir. Yaylaönü köylüleri ihtiyar meclislerinin alacağı karar doğrultusunda hep birlikte yayla ve mezralara çıkar ve inerler. Bu durumun aksi davrananlar cezalandırılır.
YOL DURUMU:
1980 yılına kadar Yaylaönü yol, içme suyu ve elektrik gibi hizmetleri alamıyordu. 1981 yılında Atatürk’ün 100. doğum yıldönümü dolayısıyla Trabzon Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü Yaylaönü köyünü 100. Yıl Atatürk köyü ilan ederek 1982 yılında yol çalışmalarına başladı. Bu sayede Yaylaönü köyü yola kavuşmuş oldu. Muhtar Abdurrahim Öztürk’ün ifadesine göre “yol, su, elektrik hizmetleri yapıldı ama 100. yıl köyüne yaraşır bir şekilde değil. Acil olarak yolun ıslah edilmesi ve genişletilmesi gerekmektedir. Yol Bayburt’a bağlantı yolu olduğundan önemlidir”
BAĞLI YAYLALARI:
Köyün iki yaylası vardır. Biri Şekersu yaylasına dört km mesafedeki Kudi yaylası digeri ise köyün 2 km kuzeyinde yer alan lustra yaylasidir.