GURUBUN KURULUŞ TARİHİ:11 KASIM 2008
ÇAYIRALAN BELEDİYESİ
TARİHİ DURUMU
TARİHÇESİ:
Çayıralan Belediyesi topraklarındaki yerleşim çok eskiye dayanır.Eski bir yerleşim alanı olan Çayıralan topraklarında Ormanlar bile tüketilmiştir.Belde topraklarının bir çok yerinde tuğla ve kiremit parçaları,topraktan çıkan küp ve testiler bunun en güzel örnekleridir.Yine Belde topraklarından çıkan bir Gümüş Sikkenin Eti ve Roma dönemlerinde bile buralarda yaşamın var olduğunu göstermesi bakımından önemini taşır.
Bugünkü Çayıralan Belediyesi halkının başka il ve ilçelerden çevre köylerden gelip yerleştiği bilinmektedir.Bunların en ilginci HATİPLER adıyla bilinen GEBEŞOĞULLARIDIR.önce Şam’dan Gümüşhane’ye ve buradan da dağılarak,bir gurubu Ordu ilinin Perşembe ilçesine, bir gurubu Akkuş ilçesinin Çayıralan Köyüne,bir gurubu da Niksar’a yerleşmişlerdir. Akkuş’un Çayıralan topraklarına yerleşenlere sürekli islam ilmi tahsil ettikleri için ‘’HATİPLİ’’ sülalesi adı verilmiş ve bu günkü oturdukları mahalleye de HATİPLİ (Hatipevi Yanı) denilmiştir. Bunlar dışında bir kısım aileden; Acarlar,Karacürler,Güllüler,Kırtıllar ve Gürbüzler Damyeri köyünden,Çiçekler ve Kaymaklar ise Dereköy’den,Altunlar Adapazarı’ndan Tonkallar Trakya’dan,Satılmışlar,Kartlılar,Cenikler Tokat’dan,Arslanlar,Keskinler ise Ünye’nin Dağköy’ünden,Sağlamlar,Sevindikler,Işıklar Kızılelma köyünden,Çamlar Çaldere köyünden,Küçükler ve Duranlar ise Gökçebayır köyünden gelip yerleşişlerdir.
Çayıralan Belediyesinin kurulduğu yer geniş çayır ve düzlüklere sahiptir. Onun için ilk gelenler bu toprakları önceleri otlak olarak kullanmışlar ve sonra tam yerleşik düzene geçmişlerdir.
ADINI NEREDEN ALMIŞTIR?
Geniş düzlük ve çayırlara sahip olunan bu topraklara ilk gelip yerleşenler ‘’ÇAYIRALAN’’ demişlerdir.Mahalle adlarına bakıldığı zaman Yazı ,Alan sözlerinin daha çok kullanıldığı görülür.
İlk yerleşenler Eskiköy Mahallesine yerleşmiş ve buradan çevreye dağılmışlardır. Bunun için buraya Eskiköy denişmiştir.Geniş bir düzlüğün Güney kenarına kurulan mahalleye de Yazı kıyısı adı verilmiştir. Genişçe bir düzlüğün Kuzey ve de yüksekçe bir yerine kurulduğu için bu yerleşim yerine Yazıbaşı denilmiştir.Köye ilk gelen Gebeşoğlu aynı zamanda köyün ilk imamlığını yapmıştır ve burada oturduğu için Hatipev yani (Hatipli) denilmiştir..Eskiköy mahallesi ile Yazıkıyısı mahallesi arasında kalan yerleşime de Arıcalık denilmiştir.Ormanlık bir alan olması ve köyün yakacak ihtiyacını buradan keserek temin etmesi bakımından buradaki mahalleye de Kesmelik adı verilmiştir.Köy topraklarının en çukur yerinde ve güneş ışığını az aldığı için burada kurulan mahalleye Karamağcası adı verilir.Yabani meyvelerin ilk defa burada aşılanmasından dolayı burada kurulan mahalleye de Aşlı adı verilmiştir.İlk adı kozluk olan bugünkü Belalan Mahallesi;bahçe işlerinde kullanılan bel aletinin burada yapılmasından dolayı ‘’Belalı Alan ‘’ denilmesi ve daha sonra bu adın ‘BELALAN’ şeklinde almış olmasıdır.Karamanlı Mahallesine de Karamanoğlu sülalesinden bir kişinin oturduğundan dolayı bu adın verildiği rivayetler arasındadır.
Buralara bakıldığında önceki yaşayanların burayı terk etmesi sonucu bu günkü yerleşimlerin yakın zamanlara rastladığı ortaya çıkmaktadır.
TARİHİ ESERLER VE TURİSTİK DEĞERLER
Çayıralan Beldesi topraklarında göze hitap edecek tarihi kale yada harabe yoktur. Ancak hala izlerini görmek mümkün olan bazı yerleşim yerleri vardır. Bu yerleşim yerleri çevresinde taşlarla oyulmuş iz ve işaretler Çayıralan merkez ve Kabapelit mevkiinde bulunan iz ve işararetlerle taşlarla çevrilmiş olan ev yerleri.Belalan Mahalesinde ekim ve dikim sırasında ortaya çıkan tuğla ve kiremit parçaları ile topraktan çıkan boş küpler ile çanak çömlek parçaları.Fidanlama sahalarında bulunan tepelerdeki tuğla ve kiremit parçaları ile buralardaki eski mezarlar eskiye dayalı yerleşim yerlerini yansıtır.
Uzun zamandan beri varolan yerleşim sonucu Belde topraklarındaki ormanlar bitmiş ve yakacak olarak kullanılmıştır.Bu sebeple yöre halkı ormanı korumak zorunda kalmış ve yeni fidanlıklar kurulmuştur.Bu nedenle bir iki akarsu deresinin dışında tarihi ve turistik deger arzeden bir varlığı yoktur.Ancak yaz aylarında özel piknik sahaları kurulabilir ve turizm yönünü geliştirecek alabalık çiftlikleri kurulabilir.
ÇAYIRALAN’IN BELEDİYELİK OLUŞU:
Çayıralan,Akkuş ilçesi köylerinin nüfus yönünden en kalabalık bir köyü idi.Bu nedenle 1986 Mayıs’ından itibaren bu köyde bir Halk Pazarı kuruldu.Haftanın Cuma günleri kurulan bu pazarda yine nüfusu kalabalık olan Kızılelma köyü de yararlanmaya başladı.Kurulan bu Pazar sayesinde Çayıralan yavaş yavaş gelişmeye başladı.Böylece Pazar yerine yeni yeni binalar inşaa edildi ve dükkan ve kajvehaneler açıldı.Ayrıca halıcılığında yaygınlaşması yöre halkının ekonomik yönden kalkındırmaya başladı.Kurulan pazara ilginin artması Çayıralan’ Belediyelik olmaya namzet duruma getirdi.
Nihayet yapılan başvuru üzerine Bakanlar Kurulu 16/11/1992 tarih ve 92-4101 sayılı kararı ile Çayıralan’ın Belediyelik olmasını kararlaştırdı.Bunun üzerine İçişleri Bakanlığının 08/12/1992 tarih ve 4314 sayılı emriyle Çayıralan köyü ‘ÇAYIRALAN BELDESİ’ adıyla kuruldu.
COĞRAFİ DURUMU:
Çayıralan Belediyesi,Akkuş ilçe topraklarının Kuzeydoğu bölümünde yer alır.Doğusu; Tuzak,Kızılelma,Damyeri köyleri,Batısı;Çaldere,Koçcuvaz köyleri,Güneyi;Damyeri,Yeşilgüneycik ve düvencili köyleri toprakrıyla çevrilidir.
Kasabanın yer ve köy beldelerine oranla geniş düzlük ve tepeleri fazladır.Bu düzlükler ve tepelerin çoğu ekili ve dikili arazilerdir.Ormanlık alanlar ise sarp olan dere yamaçlarıdır.
Köy toprakları fazla dere ve akarsular ile parçalanmış değilidir.En önemlisi akarsu derelerinin; Karavais,Çamkuru,Kanlı ve Çelik dereleri teşkil eder. Bu dereler Alabalık ve Sazan balığı yetiştirmeye elverişlidir.Yaz aylarında biraz azalsalar da küçük çaptaki üretim için suları yeterlidir.
Çayıralan’da yazları serin ve yağışlı,kışları karlı ve soğuk geçen bir iklim hakimdir. Rüzgarlar en fazla Kuzey ve Güney yönden eserler,Her mevsimde yağış görüldüğünden ısı farklarıda değişkendir. Açık ve sıcak olan bir havanın arkasından hemen yağış gelir.Bu yüzden yöre halkı ‘Şemsiyesiz yola çıkan yarı yarıya ıslanmış demektir’ sözünü çok kullanır.
ULAŞIM VE HABERLEŞME;
Çayıralan kasabası Akkuş ilçe merkezinin Kuzeydoğu yönünde ve ilçe merkezine 18 Km uzaklıkta bulunur. Belde ile ilçe arasındaki ulaşım iki ayrı yol üzerinde yapılabilir. Bunlardan birisi Akkuş Ünye karayolunun 12. Km sinde ayrılan bir yol ile yine aynı yol güzergahından 3 Km sonunda Çaldere köyü Çamalan mahallesi üzerinden hareketle Çayıralan’ın Belalan Mahallesi ile merkeze ulaşan yoldur.Bu yol yağışlı havalarda pek çalışmaz. Belde merkezi ile ilçe arasında ki en işlek olan yol birincisi olup kış aylarında kar yağışı nedeniyle zaman zaman kapanır. Çayıralan kasabası Akkuş Ünye yolunun Dumantepe
Mevkiinden 6 Km dir. Buradan kasaba merkezine staplize bir yol ile gidilir.Yol ormansız çıplak tepelerden geçtiği için bilhassa kış aylarında yağan karın rüzgarla sürüklenmesi sonucu büyük kar yığınları yolu kapatır.Köy hizmetleri tarafından açılamsı bir kaç gün zaman alır. Bu yüzden ulaşım kısa bir süre sonra durduktan sonra hemen hareketlenir
SAĞLIK DURUMU;
Çayıralan Kasabasında bugüne kadar salgın bir hastalık görülmemiştir. Ancak Kancalı kurt,Tüberkiloz,Romatizma,Soğukalgınlığı gibi hastalıklar zaman zaman ortaya çıkar.Fakat bunlar hemen tedavi edilir.
Ölüm olaylarının çoğu gıda yetersizliği ve dengesiz beslenme sonucu hastalıklara karşı dirençsizlik nedeniyle olur.Ölüm olayları en çok 0-5 yaş ile 70 ve daha yukarıki yaşlarda rastlanır.
(Bilgiler AKKUS kitabindan, Kucukler Kitapevinin Musadesiyle alinmistir)
KİTABIN YAZARI AHMET ÇELİK'E V, KİTABI YAYINLAYAN KÜÇÜKLER KİTAPEVİNE VE EMEGİ GEÇEN HERKESE ÇOK TEŞEKKÜR EDERİM.BU KİTAP İÇİN NE KADAR EMEK HARCANDIĞI ORTADA.AKKUŞ HAKKINDA YAZILAN İLK VE TEK KİTAP KİTAPLIĞIMDAKİ ÖZEL YERİNİ ALDI.HERKESİN KİTAPLIĞINDA DA BULUNMASI GEREKEN GÜZEL BİR DEĞER DİYE DÜŞÜNÜYORUM.